Selamat Menyambut Ramadan

Selamat berpuasa kepada semua umat Islam... dari kami sekeluarga
Khairul, Syidah, Ammar, Amsyar, Amzar

Soalan Ulangkaji Tingkatan 4

SOALAN 1 [ TEMA 7 BAB 1 - STRUKTUR]

Petempatan awal di Lembah Mesopotamia telah berkembang secara evolusi menjadi bandar dan negara kota sehingga membentuk tamadun terawal di dunia yang memberikan sumbangan besar kepada peradaban manusia sejagat.

(a) Apakah ciri-ciri sesebuah negara kota di Mesopotamia. (Ruj : Buku Teks ms. 11 – 12)
F1 Terbahagi kepada pusat kota, tembok kota, luar kota dan pelabuhan
F2 Di dalam kota terdapat istana, kediaman, rumah ibadat, rumah kedai dan pasar
F3 Terdapat jalan raya yang lurus
F4 Tembok kota mempunyai kubu pertahanan dan pintu gerbang
F5 Terdapat sungai
F6 Terdapat kawasan tanah pamah

(b) Kedudukan raja dalam pemerintahan teokrasi di Mesopotamia.(Ruj : Buku Teks ms. 12 - 13)
F1 Raja sebagai ketua pentadbir
F2 Berkuasa dalam soal tanah, cukai serta hasil pertanian dan perniagaan
F3 Raja dianggap tuhan atau wakil tuhan
F4 Sebagai ketua tentera
F5 Sebagai ketua pendeta
F6 Sebagai ketua agama
F7 Menentukan pentadbiran ziggurat
F8 Berkuasa melantik ahli keluarga diraja memegang jawatan di ziggurat

(c) Sebutkan ciri-ciri Kod Undang-Undang Hammurabi (Ruj : Buku Teks ms. 14)
F1 Berteraskan hak rakyat terhadap keadilan
F2 Hukuman setimpal dengan kesalahan
F3 Hukuman berbeza mengikut susun lapis masyarakat
F4 Mengandungi 282 undang-undang
F5 Dipahat pada tembok dan tiang besar
F6 Dijadikan dasar perundangan Mesopotamia

(d) Peranan tulisan terhadap perkembangan tamadun manusia.(Ruj : Buku Teks ms. 15)
F1 Mewujudkan sistem pendidikan
F2 Lahirnya jurutulis
F3 Membolehkan urusan pentadbiran dan soal keagamaan dicatat
F4 Penggunaan resit, nota dan surat kredit dalam urusan perniagaan
F5 Melahirkan tradisi kesusasteraan
F6 Terhasilnya epik Gilgamesh
F7 Membawa kepada perkembangan ilmu astronomi, matematik dan geometri
F8 Perkembangan dalam ilmu perubatan
F9 Ubat-ubatan dapat dikatalogkan
F10 Cara mengubati penyakit dan cara menggunakan ubatan dapat dicatat
SOALAN 2 [ TEMA 7 - BAB 1 – ESEI ]
(a) Galurkan proses sejarah pembentukan tamadun Mesopotamia. (Ruj : Buku Teks ms. 11)
Orang Sumeria berhijrah ke wilayah selatan iaitu di Sumer. Membina petempatan kekal. Mereka menjalankan aktiviti pertanian dengan menebus guna tanah.
Membina sistem pengairan. Membawa kepada lebihan penghasilan makanan. Mampu menampung keperluan penduduk yang ramai.
Perkampungan berkembang menjadi bandar. Membentuk negara kota.

Huraikan sumbangan Mesopotamia terhadap peradaban manusia. (Ruj : Buku Teks ms. 14 - 16)
Melahirkan Kod Undang-Undang Hammurabi yang berteraskan hak rakyat terhadap keadilan. Mewujudkan sistem pendidikan.
Kewujudan sistem tulisan membolehkan urusan pentadbiran dan perniagaan dicatat.
Mempelopori urusan perniagaan yang disertakan resit, nota dan surat kredit.
Melahirkan tradisi kesusasteraan. Penghasilan epik Gilgamesh yang menjadi rujukan.
Menyumbang kepada perkembangan ilmu astronomi, matematik dan geometri.
Perkembangan dalam ilmu perubatan. Ubat-ubatan dikatalogkan / cara mengubati penyakit dan penggunaan ubat-ubatan dicatat.
Sumbangan dalam penciptaan roda. Menghasilkan kereta kuda untuk tujuan peperangan dan pengangkutan. Penciptaan kincir air untuk pertanian
Penciptaan kapal layar. Memperkenalkan cara membuat batu-bata daripada tanah liat.
Mencipta arca dan tiang batu. Merintis pembentukan empayar.


SOALAN 3 [ TEMA 7 - BAB 1 – STRUKTUR ]
Tamadun Hwang Ho muncul kesan daripada kesuburan tanah yang terdapat di Hwang Ho atau Sungai Kuning.
(a) Jelaskan konsep “mandat daripada Tuhan”
F1 Percaya bahawa jika raja memerintah dengan adil
F2 Kerajaan dan rakyat akan menikmati kemakmuran dan kesejahteraan hidup
F3 Pemerintah direstui tuhan.

(b) Jelaskan sistem pemerintahan Dinasti Shang dalam tamadun Hwang Ho?
F1 Berbentuk pemerintahan beraja
F2 Pengganti raja - anak lelaki raja/saudara lelaki muda
F3 Raja-raja Shang berkuasa secara langsung di kawasan pusat pentadbiran
F4 Percaya kuasa raja adalah mandat daripada tuhan
F5 Raja dibantu oleh bangsawan dan pegawai kerajaan
F6 bangsawan bertanggungjawab mentadbir wilayahnya
F7 bangsawan berhak mewujudkan sistem pentadbiran sendiri
F8 Mereka berhak mengutip cukai, pertahanan dan undang-undang
F9 Sistem ini diasimilasikan Dinasti Chou

( c) Jelaskan amalan kepercayaan masyarakat tamadun Hwang Ho.
F1 kepercayaan animisme dan politeisme
F2 Menyembah roh nenek moyang
F3 Menyembah Tuhan syurga (Shang Ti) dan Tuhan bumi (Tu)
F4 Menyembah sungai, bukit dan gunung
F5 Upacara penyembahan melibatkan muzik, tarian dan upacara korban
F6 Upacara penyembahan diketuai bomoh
F7 Bomoh guna tulang oracle (tulang binatang /kulit kura-kura) untuk meramal
F8 membawa kemunculan sistem tulisan awal di China

(d) Nyatakan kelebihan Dinasti Shang hasil kemahiran mereka menguasai teknologi gangsa
F1 Menghasilkan senjata
F2 Membuat perisai
F3 Hiasan kereta kuda yang digunakan oleh tentera
F4 Peralatan upacara keagamaan
F5 Menundukkan golongan bawahan iaitu golongan hamba

(e) Nyatakan sumbangan tamadun Hwang Ho kepada tamadun dunia.
F1 Sistem pemerintahan monarki
F2 Gelaran raja ditukar kepada maharaja
F3 Pembinaan sistem pengairan / terusan
F4 Teknologi pembajakan
F5 Penggunaan batas tanaman
F6 Peralatan pertanian daripada besi / Penciptaan cangkul / sabit
F7 Sistem tulisan / ideogram
F8 Sistem percetakan
F9 Pemujaan roh nenek moyang
F10 Konsep Yin dan Yang serta Feng shui
F11 Sistem kalendar
F12 Pengamalan falsafah perang Sun Tzu

SOALAN 4 [ TEMA 7 BAB 2 – STRUKTUR ]

Maurya merupakan empayar pertama di India yang diasaskan oleh Chandaragupta Maurya.

(a) Bagaimana cara beliau mengasaskan empayar Maurya

F1 Menyatukan kerajaan kecil (janapada) di utara India
F2 Menukar status raja kepada maharaja

(b) Apakah kejayaan yang dicapai Asoka, sehingga semasa pemerintahannya dianggap Zaman kegemilangan Dinasti Maurya.

F1 Berjaya menamatkan perang saudara
F2 Menekankan kedamaian dan kemajuan sosial
F3 Menjalankan penaklukan melalui penyebaran agama Buddha
F4 Maharaja berkuasa mutlak
F5 Berjaya membentuk birokrasi pentadbiran

(c) Undang-undang Dinasti Maurya diukir pada tiang batu yang dikenali Kepala Tiang Asoka. Berikan contoh undang-undang yang diukir pada tiang tersebut.

F1 Raja atau pemerintah diumpamakan bapa oleh masyarakatnya
F2 Larangan terhadap penyembelihan haiwan walaupun dalam upacara korban.


(d) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, berikan kelebihan cara perluasan empayar dilakukan bukan melalui kekerasan seperti yang dilakukan oleh Asoka.

F1 Kesejahteraan rakyat terpelihara
F2 Pemerintahan secara adil
F3 Mengelakan ramai rakyat terkorban
F4 Meningkatkan kedamaian dan kemajuan sosial
F5 (mana-mana yang munasabah)



(e) Sebagai seorang warga negara yang bertanggungjawab, apakah tindakan yang perlu anda lakukan untuk memelihara kedaulatan undang-undang negara.

F1 Mematuhi dan mengamalkan undang-undang
F2 Menghormati dan tidak mencabar undang-undang
F3 Menjadi pengamal undang-undang / peguam / hakim
F4 Sentiasa menjadikan undang-undang sebagai rujukan dalam bertindak
F5 Menanam kesedaran dikalangan rakyat tentang kepentingan undang-undang
F6 Mendedahkan undang-undang diperingkat sekolah dan institusi
F7 (mana-mana yang munasabah)





SOALAN 5 [ TEMA 7 BAB 2 - STRUKTUR ]

Tamadun China terletak di Lembah Hwang Ho dan meluas hingga ke bahagian selatan China. Perluasan kawasan ini bermula dengan kemunculan Dinasti Chin. Sistem pendidikan dianggap penting dalam memantapkan pentadbiran.

(a) Siapakah orang yang bertanggungjawab dalam perluasan kuasa tersebut.

F1 Maharaja Shi Huang Ti

(b) Perluasan kuasa oleh Dinasti Chin telah menukar pemerintahan berbentuk sistem feudal kepada pemerintahan berpusat. Senaraikan ciri-ciri sistem pemerintahan berpusat yang diamalkan.

F1 Konsep Maharaja menggantikan raja
F2 Pemerintahan secara autokratik iaitu tegas dan mutlak
F3 Menghapuskan golongan bangsawan
F4 Gabenor dan panglima tentera dilantik mentadbir wilayah
F5 birokrasi awam ditubuhkan, pegawainya dilantik oleh Maharaja
F6 Jawatankuasa perkhidmatan awam (Hon Kao Tsu) menentukan perlantikan pegawai
F7 Perlantikan pegawai berasaskan pencapaian mereka dalam peperiksaan awam


(c) Undang-undang yang diperkenalkan di China berasaskan falsafah legalisme yang ditulis oleh Han Fei Tzu. Apakah prinsip falsafah legalisme ini.

F1 hukuman berat dan bercorak kolektif
F2 dalam melaksanakan undang-undang tidak harus wujud belas kasihan.
F3 Undang-undang / penguatkuasaan harus dipelihara tidak kira apa jua keadaan.
F4 Raja mesti memiliki kuasa utuh untuk membendung tingkah laku liar manusia


(d) Matlamat utama pendidikan di China adalah untuk lulus peperiksaan awam kerajaan. Bagaimana peperiksaan ini dikendalikan.

F1 Dikendalikan dengan ketat
F2 Mereka yang meniru dihukum mati
F3 Pemeriksa dikurung sebelum hari peperiksaan
F4 Mereka yang mengambil peperiksaan ditempatkan dalam bilik ,
F5 disediakan makanan
F6 Calon dikurung selama 3 hari untuk menulis jawapan


(e) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, berikan 3 pandangan bagaimana pendidikan boleh menyumbang ke arah kemajuan sesebuah negara.

F1 Melahirkan sumber tenaga kerja yang mahir
F2 Melahirkan pemimpin yang berpandangan jauh
F3 Melahirkan masyarakat yang berpengetahuan
F4 Melahirkan masyarakat yang berinovasi
F5 (mana-mana yang munasabah)
SOALAN 6 [TEMA 7 - BAB 3 - STRUKTUR]
Salah satu bentuk kerajaan yang muncul dalam tamadun awal di Asia Tenggara dikategorikan sebagai kerajaan agraria berdasarkan kedudukan geografi dan sosioekonomi masyarakatnya.

(a) Apakah maksud kerajaan agraria ?

F1 Kerajaan yang menjalankan kegiatan ekonomi berasaskan pertanian,
F2 Aktiviti lain seperti penternakan dan memungut hasil hutan dan sungai.
F3 Terbentuk di kawasan yang subur, di lembah sungai dan di lereng gunung berapi



(b) Senaraikan kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat tersebut.

F1 Menanam padi sawah atau padi huma
F2 Menanam tanaman sampingan
F3 Menghasilkan pelbagai jenis rempah
F4 Mengumpulkan hasil hutan
F5 Mengambil sarang burung dari gua
F6 Menangkap ikan di sawah, paya dan sungai.
F7 Mendapatkan kulit kura-kura
F8 Menternak binatang
F9 Memasarkan hasil lebihan ternakan dan tanaman kepada masyarakat maritim

(c) Berikan tiga faktor penyumbang kepada kemajuan pertanian kerajaan agraria

F1 Pembinaan sistem pengairan yang baik
F2 Sistem pengairan yang bersumberkan sungai dan tasik
F3 Pembinaan sistem pengairan dilaksanakan oleh raja
F4 Sistem pengairan diuruskan oleh kerajaan
F5 Terletak di lembah sungai yang subur
F6 Iklim panas dan lembap sepanjang tahun


(d) Nyatakan kepentingan Tasik Tonle Sap kepada kehidupan masyarakat Angkor.

F1 Membekalkan sumber air minuman
F2 Musim banjir keluasannya meningkat kepada 300.78 km persegi
F3 Musim kemarau mendapan lumpur menyuburkan kawasan sekitar
F3 Membekalkan sumber protein ikan air tawar
F4 Sumber air untuk mengairi sawah
F5 Sumber airnya menjamin pengeluaran padi berterusan
F6 Seterusnya menampung keperluan bekalan beras mencukupi

SOALAN 7 [TEMA 7 - BAB 3 - ESEI]
Huraikan faktor-faktor yang menyebabkan Srivijaya muncul sebagai sebuah kerajaan maritim yang terulung di Asia Tenggara.(B/Teks ms. 80 – 81)

Memiliki bala tentera yang besar. Tentera mengawal perdagangan dan keselamatan kerajaan

Memiliki pelabuhan yang baik. Kedudukan pelabuhannya strategik iaitu di Selat Melaka. Menjadi persinggahan pedagang dari China dan India.

Mempunyai hubungan perdagangan dengan China. Menyebabkan pelabuhan Serivijaya menjadi tumpuan pedagan.
Juga menjalin hubungan diplomatik dengan China. Memberi perlindungan keselamatan daripada ancaman kerajaan lain.

Wilayah taklukannya membekalkan hasil dan barangan perdagangan. Mampu menghasilkan kapal besar. Mempunyai hubungan dengan pelabuhan Kedah Tua.

Apakah bukti Masyarakat Melayu sudah mencapai kegemilangan lampau dalam bidang pelayaran dan perdagangan maritim

Orang Melayu merupakan pelaut , pedagang dan peneroka yang terulung di Asia Tenggara. Ekoran itu Bahasa Melayu menjadi bahasa perhubungan atau lingua franca.
Sebenarnya Orang Melayu juga telah menguasai dan menggunakan lebih daripada satu bahasa.

Orang Melayu mempunyai pelabuhan yang lengkap dengan pelbagai kemudahan serta kedudukannya strategik.

Orang Melayu juga mempunyai semangat meneroka dan berdagang dengan masyarakat luar.

Mereka mampu berlayar dan berdagang dengan kawasan jauh kerana mempunyai kemahiran membuat perahu dan kapal layar.

Mengapakah kerajaan maritim dan kerajaan agraria di Asia Tenggara saling bergantung antara satu sama lain ? (Ruj : Buku Teks ms. 83)

Kerajaan agraria membekalkan beras kepada kerajaan maritim. Beras menjadi barang dagangan utama antara kedua-dua kerajaan.

Kerajaan agraria bergantung kepada kerajaan maritim untuk mendapatkan barangan mewah dari luar.

Kerajaan agraria membekalkan hasil hutan kepada kerajaan agraria sebagai tukaran dalam perdagangan.

Gajah untuk kenderaan raja diperolehi daripada kerajaan agraria. Tukang kayu dan tukang batu yang mahir dibekalkan oleh kerajaan agraria.



SOALAN 8 [ TEMA 7 - BAB 3 – ESEI ]

Nyatakan proses perkembangan sebuah kerajaan maritim. ( Buku Teks ms. 78 - 79)
Terletak di lembah sungai di kawasan pesisir pantai dan kepulauan. Petempatan ini berkembang menjadi perkampungan nelayan. Contohnya Kedah Tua, Srivijaya.

Masyarakatnya menjalankan kegiatan menangkap ikan dan memungut hasil laut. Juga terlbat dalam perlombongan bijih timah.

Perkampungan nelayan akhirnya berkembang menjadi tempat berdagang. Akhirnya berkembang menjadi pelabuhan pembekal. Pelabuhan ini membekalkan hasil hutan, galian dan makanan.

Berperanan sebagai pelabuhan entreport

Apakah yang dimaksudkan dengan pelabuhan entreport ? (Ruj : Buku Teks ms.79)

Pelabuhan yang berperanan membekalkan hasil tempatan kepada pedagang antarabangsa yang berdagang di pelabuhannya.

Membeli barangngan daripada pedagang antarabangsa mengedarkannya pedagang yang datang dari pelabuhan sekitarnya.

Faktor-faktor yang mendorong Kedah Tua sebagai pelabuhan entreport. (Ruj : Buku Teks ms. 79)


Terdapatnya gunung Jerai. Menjadi panduan kepada kapal dagang yang keluar masuk terutama pada waktu malam melalui nyalaan api.

Kedudukannya strategik di laluan Selat Melaka. Ia selamat kerana terlindung daripada tiupan anging Monsun Barat Daya dan Timur Laut yang kencang.

Kedudukannya di laluan perdagangan di antara China dengan India. Menjalin hubungan perdagangan dengan kerajaan besar seperti China dan India.

Hubungan dagangan dengan China turut membantu perkembangan Kedah Tua sebagai pelabuhan entreport.

Berhampiran pelabuhan pembekal seperti Kuala Selinsing. Mempunyai hasil buminya sendiri seperti logam, hasil hutan dan hasil laut.

Mempunyai pelabuhan yang lengkap dengan kemudahan menyimpan barang dagangan dan hasil hutan dan galian


SOALAN 1 [TEMA 8 – BAB 6 - STRUKTUR]
Selepas Nabi Muhammad s.a.w wafat pada tahun 632 M, sistem pemerintahan kerajaan Islam telah diteruskan melalui sistem pentadbiran yang diketuai oleh khalifah.

(a) Apakah maksud khalifah ? (Ruj : Buku Teks ms. 143)
- Khalifah bermaksud pengganti Nabi Muhammad s.a.w dalam pemerintahan
- Melaksanakan pemerintahan dan pentadbiran kerajaan Nabi Muhammad s.a.w
- Dalam konteks agama Khalifah bermaksud tanggungjawab memelihara kemurnian agama Islam dan mengekalkan keharmonian umat Islam.

(b) Senaraikan syarat yang perlukan untuk dicalonkan sebagai Khalifah. (Ruj : Buku Teks ms. 143)
- Lelaki yang merdeka / - Beragama Islam
- Memilki pengetahuan tentang Islam
- Mematuhi perintah Allah
- Sanggup melaksanakan hukum Allah / - Bersifat adil
- Mempunyai akhlak yang baik
- Tubuh yang sihat dan sempurna
- Berfikiran cerdas / - Warak / - Pandai mentadbir kerajaan

c) Berikan dua kaedah pemilihan Khalifah dalam Islam. (Ruj : Buku Teks ms. 143)
- Melalui musyawarah / syura
- Cadangan satu nama sahaja daripada khalifah terdahulu
- Pemilihan daripada beberapa orang calon
- Pencalonan oleh sekelompok masyarakat

(d) Nyatakan tugas-tugas Khalifah. (Ruj : Buku Teks ms. 144)
- Memelihara kedudukan agama Islam
- Mentadbir negara mengikut hukum syariah berpandukan al-Quran dan Sunnah
- Menitikberatkan keseimbangan antara keperluan rohaniah dan jasmaniah
- Memastikan kelicinan pentadbiran negara
- Mempertahankan negara Islam daripada ancaman musuh
- Melantik / melucutkan jawatan pegawai pentadbiran negara
- Menjaga kebajikan rakyat
- Menjaga dan meneruskan najaran Allah
- Mengekalkan perpaduan ummah
- Memantapkan sistem perundangan Islam
- Menguruskan kewangan negara
- Mengatur pungutan kharaj, jizyah dan zakat.



SOALAN 2 [TEMA 8 - BAB 6 – ESEI]

(a) Bagaimanakah Khalifah Abu Bakar as-Siddiq menyelesaikan cabaran yang dihadapi oleh umat Islam semasa beliau menjadi Khalifah ? (Ruj : Buku Teks ms. 144 – 146)
Mengambil tindakan tegas terhadap orang Islam yang murtad. Memerangi golongan ar-Riddah. Golongan ini menyalahtafsirkan ayat-ayat al-Quran hingga enggan membayar zakat.
Mempertahankan Madinah daripada ancaman Parsi dan Rom. Menghantar Khalid bin al-Walid menghadapi tentera Parsi dan Usamah bin Zaid ke Ghassan.
Membahagikan tanah Arab kepada 10 wilayah untuk melicinkan pentadbiran.Melantik amir untuk mentadbir setiap wilayah.
Memperkenalkan bayaran gaji untuk tentera. Menjaga hak rakyat golongan mawali. Mengumpulkan dan menyalin semula tulisan al-Quran.
B ) Apakah pembaharuan Khalifah Umar al-Khattab sehingga zaman pemerintahannya dikenali “zaman keemasan kerajaan Islam” di Madinah ? (Ruj : Buku Teks ms. 146 147)
Memperkenalkan dasar pentadbiran dan perlantikan pegawai. Menubuhkan Majlis Syura yang dianggotai oleh golongan Ansar dan Muhajirin.
Melantik Gabenor sebagai ketua pentadbir awam. Melantik panglima tentera.
Menubuhkan beberapa jabatan seperti Jabatan Tentera, Jabatan Polis, Jabatan Percukaian dan Jabatan Perbendaharaan Negara.
Jawatan Setiausaha diwujudkan untuk mengetuai jabatan. Jabatan Kehakiman dipisahkan daripada jabatan-jabatan lain. Hakim dibayar gaji lumayan.
Mengembangkan pengajaran al-Quran dengan menyediakan tempat pembelajaran di masjid. Menghantar guru agama ke pelbagai wilayah untuk mengembangkan pendidikan.
Memperkenalkan kalendar Hijrah.
Menyusun sistem angkatan tentera dengan membentuk tentera tetap dan tentera sukarela. Membina markas tentera dan kubu pertahanan.Tentera diberi pakaian seragam.
Membina terusan untuk tujuan pertanian. Meneroka tanah baru dan mengusahakan tanah terbiar.
Memperkenalkan pelbagai jenis cukai. Mendirikan Baitulmal.


SOALAN 3 [TEMA 8 – BAB 6 - ESEI]
1. Kerajaan Bani Umaiyah

A) Senaraikan pembaharuan Bani Umaiyah dalam pentadbiran ( Ruj: Buku Teks m/s 151)
Sistem Khalifah, perlantikan khalifah sebagai ketua pemerintah. Menggantikan Nabi Muhammad s.a.w.
Sistem Wazarah, perlantikan wazir mengetuai sistem pentadbiran negara di peringkat pusat. Gabenor mengetuai pentadbiran wilayah.
Sistem urusetia, perlantikan pegawai untuk mengumpul rekod dan surat menyurat.
Sistem hijabah, melalui sistem ini seorang pegawai akan memeriksa orang yang ingin menemui khalifah.
Penubuhan Jabatan memperkemaskan sistem pentadbiran. 4 Jabatan : Cukai , Suarat Menyurat, Urusan Am dan Cap Mohor Penerintah.
Dimanul Jundi ( Jabatan ketenteraan ) ditubuhkan untuk pertahanan negara.

b) Nyatakan sumbangan Bani Umaiyah dalam bidang sosial( Ruj; Buku Teks m/s 151-152)
(Damsyik – Tahap 1) Kota Basrah menjadi pusat pengajaran dan penyebaran ilmu. Ilmu pengetahuan menjadi semakin maju.

Lahir ramai ilmuan Arab seperti Khalil ibn Ahmad dan Sibawayhi. Kesannya Bahasa Arab menjadi penting dan dijadikan bahasa rasmi.

Berkembang nahu bahasa arab apabila tanda bunyi atau baris diperkenalkan.

Perkembangan Ilmu agama. Khasnya semasa Khalifah Umar ibn Abdul Aziz. Lahir ramai tokoh ilmuan seperti Urwah bin al-Zubayr (hadith).

Kesihatan diberi perhatian. Hospital penyakit kusta telah dibina oleh Umar Abdul Aziz. Buku rujukan dari pelbagai bidang agama diterjemah ke bahasa Arab.

Ilmu kimia dan astronomi turut berkembang.

Dalam sistem perundangan pula, hukuman berdasarkan ijtihad berpandukan Al-Quran dan Hadis.

(Andalusia - Tahap 2). Perkembangan pusat pengajian tinggi. Abdul Rahman III mengasaskan pusat pengajian tinggi di Cordova.

Semasa pemerintahan Hakam terdapat 17 pusat pengajian tinggi dan 70 perpustakaan di Andalusia. Selain Cordova pusat pengajian juga berkembang di Seville, Toledo dan Granada.

Pembinaan sebuah pusat penterjemahan di Toledo. Menterjemah karya tokoh Yunani ke dalam bahasa Arab.

Cordova menjadi jambatan ilmu antara dunia Islam dengan Eropah. Ilmu Islam memberikan faedah kepada masyarakat Eropah. Orang Islam pula menimba ilmu dari karya Eropah.

SOALAN 4 [TEMA 8 – BAB 6 - ESEI]
Tajuk : Kerajaan Bani Abbasiyah
(a) Sumbangan kerajaan Bani Abbasiyah. (Ruj; Buku Teks m/s 156)
Abbasiyah mencapai kegemilangan pada abad ke 9 semasa pemerintahan Khalifah Harun al-Rasyid.
Kota Baghdad sebagai pusat intelektual dan penyebaran ilmu. Perkembangan ilmu berlaku melalui penulisan dan penterjemahan karya asing kedalam bahasa Arab. Ia dijalankan oleh baitulhikmah.

Peranan utama baitulhikamh menterjemahkan karya falsafah dan sains daripada bahasa Yunani ke bahasa Arab.

Kegiatan penulisan berlaku dalam 3 tahap. Pertama mencatat segala idea atau percakapan. Kedua mengumpul idea dan mengumpul hadis Nabi Muhammad s.a.w.

Golongan ulama terlibat dalam penulisan. Ramai ulama menyusun hadis. Ada diantara mereka menulis bidang fikh, tafsir dan sejarah. Antara ulama terkenal termasuklah Imam Malik.

Pada zaman ini orang Islam bukan sahaja menterjemah malah mencipta dan membuat pembaharuan pada krya yang diterjemah. Mereka turut menghurai , memuatkan keterangan dan ulasan.

Orang Islam turut memainkan peranan besar dalam memelihara kebudayaan dunia. Mereka memelihara warisan ilmu kerana pada masa itu Eropah berada dalam zaman gelap.

b) Apakah peranan Baitulhikmah dalam perkembangan ilmu pengetahuan
Baitulhikmah ialah sebuah institusi keilmuan yang diasaskan oleh Khalifah Harun al-Rasyid. Institusi ini menjalankan aktiviti penterjemahan karya asing ke dalam bahasa Arab.

Institusi ini mencapai kegemilangan pada zaman al-Makmum. Kegiatan utamanya penterjemahan karya falsafah dan sains dari bahasa Yunani ke bahasa Arab.

Semasa zaman al-Makmum aktiviti penterjemahan mencapai kemuncaknya. Kerja-kerja penterjemahan menjadi lebih sistematik. Penterjemahan dijalankan secara berkumpulan dan diawasi seorang penyelaras.

Selain penterjemahan, kegiatan penulisan juga berlaku di Baitulhikmah. Ilmua Islam melakukan penulisan dengan mencipta idea dan membuat penambaikan pada karya. Juga menulis keterangan dan ulasan.
-

SOALAN 5 [TEMA 8 – BAB 6 - ESEI]

Nyatakan faktor-faktor Turki Uthmaniyah berjaya menyebarkan Islam ke Eropah Timur.
Penaklukan Constantinople oleh tentera-tentera Islam. Pegangan akidah yang kukuh dan akhlak yang tinggi di kalangan orang Islam.

Tentera Islam mempunyai semangat ghazi. Sistem ketenteraan yang tersusun dan peralatan senjata moden.

Kerajaan Turki Uthmaniyah mempunyai tentera elit Janissari. Memilki armada tentera laut yang kuat.

Keadaan politik yang tidak stabil di Eropah akibat peperangan di kalangan kerajaan kecil.

Kejatuhan empayar Byzantine memberi laluan kepada penyebaran Islam. Gereja Greek Ortodoks tidak lagi berfungsi sebagai pelindung masyarakat Kristian.

Dasar keagamaan kerajaan Turki Uthmaniyah yang bersifat terbuka. Dasar sosial Islam yang berasaskan kecemerlangan individu menarik minat orang Kristian memeluk Islam.

Penghijrahan orang Turki ke kawasan Balkan. Ahli sufi memainkan peranan menyebarkan Islam.

B) Bagaimanakah berlakunya pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain di dunia ?
Perdagangan dan perniagaan. menjadi alat pertembungan tamadun Islam dengan tamadun lain. Orang Islam menetap dan berdagang di Canton membolehkan tamadun Islam bertembung dengan tamadun China.

Hubungan diplomatik. Peneroka Islam membuat hubungan diplomatik dengan petempatan orang bukan Islam. Hubungan diplomatik membolehkan pemahaman tentang cara hidup dan pentadbiran. di Cordova, Valencia dan Rhonda.
Tamadun Islam tersebar melaui penaklukan dan ketenteraan. Apabila tentera Islam menakluki Iraq dan Iran, tamadun Islam bertembung dengan tamadun Parsi. Apabila tentera Islam menguasai Mesir dan Afrika Utara tamadun Islam bertembung dengan tamadun Eropah / Rom

Pertembungan kebudayaan. Kemasukan Islam ke Sepanyol membawa kepada kemunculan golongan Mozarab. orang tempatan Kristian yang mengamalkan kebudayaan Islam dan berbahasa Arab.

Pertembungan tamadun berlaku dengan cara pertembungan intelektual. Ilmuan Islam mendalami ilmu tamadun Eropah dan memperkembangkan menurut pandangan intelektual Islam.
Soalan 7 [Tema 8 - Bab 8 - Struktur]
Tajuk : Pengaruh Islam Dalam Pendidikan di Asia Tenggara

Masyarakat Melayu mengamalkan dua jenis sistem pendidikan iaitu pendidikan formal dan pendidikan tidak formal.

Nyatakan dua kemahiran yang diterapkan oleh ibu bapa melalui pendidikan tidak formal.
i) Kemahiran dalam bidang pertanian / bercucuk tanam
ii) Bidang perikanan / menjadi nelayan / menangkap ikan
iii) Bidang kraftangan / menganyam / mengukir /
iv) Bidang pertukangan / membina (seperti rumah, kapal)
v) Bidang ukiran / mengukir
vi) Bidang memasak / menjahit


Pembelajaran pendidikan tidak formal masyarakat Melayu dijalankan melalui
i) Pendengaran
ii) Penglihatan
iii) Pemerhatian
iv) Latihan
v) Bercerita / cerita lisan / cerita binatang / cerita jenaka
vi) Pergaulan sosial / pantang larang / adat istiadat
vii) Aktiviti kesenian dan kesusasteraan / pantun / peribahasa / teka-teki


Di manakah pendidikan formal masyarakat Melayu dilaksanakan selepas kedatangan Islam?
i) Istana
ii) masjid
iii) rumah
iv) surau
v) madrasah
vi) pondok


Nyatakan dua ciri sistem madrasah dalam pendidikan formal masyarakat Melayu.

i) Berdasarkan sukatan pelajaran
ii) Dilaksanakan secara kelas
iii) Pendidikan mengikut tahap / tahap permulaan / pertengahan / pengkhususan
iv) Diawasi oleh mudir / guru besar
v) Diselia oleh lembaga / jawatan kuasa kewangan

Pada pendapat anda, bagaimanakah pendidikan boleh menjana perpaduan dalam masyarakat Malaysia masa kini.

M1 Mewujudkan hubungan yang sihat antara kaum
M2 Mempunyai bahasa kebangsaan / Bahasa Melayu tanpa meminggirkan bahasa ibunda
M3 Memupuk perpaduan melalui sekolah wawasan
M4 Menyuburkan semangat perpaduan melaluisistem persekolahan yang sama
M5 Melalui penyeragaman kurikulum yang bercorak kebangsaan
M6 Melalui syor Penyata Razak / Ordinan Pelajaran
M7 Melalui Laporan Rahman Talib / Akta Pelajaran
M8 Melalui Laporan Jawatankuasa Kabinet 1974 / 1979
M9 Pelaksanaan KBSR / KBSM
M10 Pelaksanaan Falsafah Pendidikan Kebangsaan

Soalan 1 [Tema 9 - Bab 9 - Struktur]
(a) Apakah ciri-ciri utama Zaman Gelap di Eropah ?( Buku Teks ms. 215 - 216)

F1 pentadbiran pusat yang lemah
F2 Kelembapan dalam ilmu pengetahuan
F3 Kegiatan ekonomi yang terhad.
F4 Sifat gereja yang mengongkong

(b) Nyatakan ciri-ciri persamaan antara feudalisme di Eropah dengan ciri-ciri yang terdapat dalam masyarakat Melayu tradsional. (Buku Teks ms. 216)
F1 Raja menjadi penaung utama dalam negara
F2 Raja memiliki tanah secara mutlak
F3 Raja menaungi pembesar
F4 Pembesar memberi khidmat kepada raja
F5 Rakyat memberi khidmat kepada tuan tanah / pembesar
F6 Terdapat golongan hamba

(c) Nyatakan sebab-sebab kegiatan perdagangan di Eropah tidak begitu meluas pada Zaman Gelap. (Buku Teks ms. 216)

F1 Gangguan orang-orang gasar
F2 Kawasan Mediterranean dikuasai oleh pedagang Islam
F3 Masyarakat Eropah menumpukan kepada kegiatan pertanian
F4 Perdagangan terhad kepada perniagaan barangan pertanian
F5 Penggunaan mata wang yang terhad
F6 Masih menggunakan sistem barter


(d) Sebutkan perubahan-perubahan yang berlaku pada Zaman Peralihan dari Zaman Gelap ke Zaman Renaissance.(Ruj : Buku Teks ms. 216)
F1 Gereja berperanan sebagai institusi yang universal
F2 Gereja menjadi agen penyatuan
F3 Berlaku peningkatan aktiviti pertanian
F4 Berlaku pertambahan penduduk
F5 Wujudnya kegiatan perdagangan
F6 Kemunculan bandar-bandar
F7 Munculnya golongan pertengahan
F8 Rakyat terlibat dalam urusan politik



Soalan 2 [Tema 9 - Bab 10 - Struktur]
Tajuk : Renaissance
Kesungguhan manusia mencari penyelesaian kepada permasalahan hidup dan kesediaan mereka untuk meneroka bidang baru telah menyebabkan Zaman Renaissance bermula di Itali dan telah meninggalkan kesannya dalam pelbagai bidang.

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan Zaman Renaissance ? ( Buku Teks Empat ms.217)

Renaissance bermaksud kelahiran semula yang merujuk kepada penghargaan semula ilmu yang telah dihasilkan oleh cendekiawan dalam tamadun Yunani dan Rom.



(b) Senaraikan ciri-ciri yang terdapat di negara Itali sehingga menyebabkan tercetusnya Renaissance di situ ?(Buku Teks Empat ms.217)

F1 Kemunculan bandar-bandar yang menjadi pusat perdagangan antarabangsa
F2 Berlakunya pertembungan budaya, agama dan bahasa di bandar-bandar utamanya
F3 Itali menjadi pusat perkembangan idea baru.
F4 Kemunculan pedagang yang menggunakan kekayaan untuk mengindahkan bandar
F5 Pedagang kaya menjadi penaung (patron) kepada cendekiawan
F6 Persaingan antara bandar-bandar untuk mendapatkan tokoh cendekiawan
F7 Cendekiawan yang berkunjung dari bandar ke bandar menyebarkan idea Renaissance
F8 Penguasa Gereja di Rom turut menjadi penaung kepada seniman dan cendekiawan



(c) Sebutkan dua orang tokoh cendekiawan Itali yang muncul pada Zaman Renaissance.
(Buku Teks ms.217- 219)

F1 Francesco Petrarch F2 Niccolo Machiavelli
F3 Giovanni Bocaccio F4 Galileo Galilei
F5 Leonardo da Vinci F6 Raphael
F7 Michelangelo


(d) Nyatakan kesan-kesan yang wujud hasil daripada Zaman Renaissance. (Buku Teks ms.219 - 220)

F1 Kemunculan monarki baru
F2 Kegiatan ekonomi sara diri kian pupus
F3 Sistem perdagangan semakin berkembang
F4 Berlakunya kegiatan penjelajahan dan penerokaan
F5 Berkembangnya ilmu pengetahuan
F6 Lahirnya seniman dalam masyarakat
F7 Berlaku perubahan sikap masyarakat terhadap pendidikan, menekankan pemikiran logik dan saintifik.


Soalan 3 [Tema 9 - Bab 10 - Esei]
Huraikan cara kemasukan buruh dari Cina dan India ke Tanah Melayu pada abad ke-19
(i) Kemasukan buruh Cina Melalui sistem tiket kredit. Bakal imigran dikumpulkan oleh kheh-tau (ketua).Imigran (sin kheh) ini diletakkan di bawah pengawasan nakhoda kapal atau agensi buruh yang dibayar oleh majikan.

Golongan sin kheh perlu membuat perjanjian untuk menjelaskan hutang mereka secara bekerja dengan majikan untuk tempoh tertentu.Mereka dibekalkan dengan tiket ke pelabuhan yang dituju.Tiba di pelabuhan, mereka diambil oleh pemborong buruh untuk majikan mereka.

Melalui sistem pengambilan kakitangan, majikan yang memerlukan buruh akan menghantar pegawainya ke China untuk mendapatkan buruh.Segala perbelanjaan dan tambang dibiayai oleh majikan.Pegawai yang dihantar mengiringi buruh tersebut hingga mereka sampai ke tempat majikan.

Di bawah sistem pengambilan rumah kongsi, pengambilan buruh dilakukan oleh pegawai di negara China. Ia dilantik oleh sesebuah rumah kongsi.Pegawai tersebut membiayai perbelanjaan buruh sehingga mereka sampai di rumah kongsi


(ii) Kemasukan buruh India, Melalui Sistem Buruh Bebas. Buruh India akan datang sendiri ke Tanah Melayu dengan biayaan masing-masing.

Melalui sistem kontrak, majikan akan membiayai tambang mereka ke Tanah Melayu.Buruh akan bekerja dengan majikan untuk jangka masa tertentu dengan bayaran minimum.

Melalui sistem kangani, seseorang kangani / tandil / ketua / mandur diberi lesen. dihantar pulang ke India untuk mencari tenaga buruh.Kangani diberi wang untuk perbelanjaan buruh ke Tanah Melayu.

Nyatakan usaha mengawal wabak penyakit akhir abad ke-19 hingga awal abad ke-20.
Menubuhkan hospital kerajaan di Kuala Lumpur dan Taiping. Membina pusat kesihatan kecil. Membina hospital atas sumbangan orang perseorangan seperti Hospital Tung Shin di Kuala Lumpur.

Mendirikan Institut Penyelidikan Perubatan pada tahun 1900.Institut ini membuat kajian punca penyakit dan langkah mencegah.Menitikberatkan kebersihan dan kesihatan di bandar-bandar.

Menubuhkan Sanitary Board menjaga kebersihan bandar Kuala Lumpur dan Perak. Menubuhkan Jabatan Kesihatan untuk mengambil alih tugas Sanitary Board menjaga kesihatan.


Soalan 4 [Tema 9 - Bab 10 - Esei]
A) Nyatakan kesan sosial akibat penggunaan buruh asing oleh British di Tanah Melayu.
Pembentukan masyarakat berbilang kaum di Tanah Melayu. Peningkatan jumlah imigran Cina dan IndiaKedatangan imigran Cina dan India untuk menampung sumber tenaga kerja .

Wujud petempatan yang berbeza-beza mengikut kaum. Orang Cina tinggal di kawasan lombong dan bandar . Orang India tinggal di kawasan estet.
Wujud jenis pekerjaan yang berbeza mengikut kaum. Orang India menoreh getah. Orang Cina bekerja di lombong dan berniaga.

Penggunaan bahasa yang berbeza dalam pertuturan. Tidak terdapat interaksi antara kaum yang meluas. Tidak wujud perpaduan antara kaum.

Menyulitkan proses mewujudkan perpaduan nasional selepas merdeka. Pemerintah berusaha bertungkus lumus untuk menghapuskan perbezaan kaum

B) Huraikan faktor perkembangan bandar baru awal abad ke 20.
Pembinaan kemudahan infrastruktur. Jalan raya / bekalan air bersih / sekolah / pusat kesihatan / institusi kewangan

Pembinaan sistem perhubungan. Pembinaan jalan raya yang baik
Pembinaan jalan kereta api . Menghubungkan antara pekan dengan pekan/bandar. Menghubungkan antara kawasan petempatan dengan bandar

Wujud pertambahan fungsi ekonomi. Menjadi pusat kegiatan jual – beli. Pusat pengumpulan barangan. Pusat pengedaran barangan. Tempat / pusat orang ramai mendapatkan barangan

Kawasan yang kaya dengan sumber semulajadi . bijih timah / bijih besi / arang batu / getah / petroleum. Wujud kawasan kegiatan perlombongan. Lembah Klang / Ampang / Ipoh / Taiping / Sg. Ujung / Miri. Wujud kawasan ladang – ladang getah

Wujud pertambahan penduduk. British menempatkan imigran Cina dan India di bandar-bandar baru

Jalan kereta api dibina menghubungkan kawasan pedalaman . Menggalakkan pembukaan kawasan ladang getah. Di Johor orang Eropah mula melabur dalam perusahaan getah.

Jalan denai digantikan dengan jalan raya yang berturap dan tanah merah. Mengangkut bijih timah dan getah ke pangkalan sungai telah diganti dengan jalan raya .

Tahun 1911 jalan raya dari Seberang Prai ke Melaka siap telah siap dibina. Jalan raya dibina menghubungkan Perlis ke Singapura dibina pada tahun 1911-1928

Sistem perhubungan. Seperti telegraf / telefon / perkhidmatan pos / radio / perkhidmatan udara diwujudkan. Perhubungan antara negeri-negeri dapat dijalankan dengan lebih cepat dan cekap.


Soalan 5 [Tema 9 - Bab 10 - Struktur]

(a) Apakah peranan institusi kewangan

F1 Pembangunan dan kepesatan ekonomi
F2 Mempercepat dan melicinkan lagi urusan kewangan
F3 Menyediakan kemudahan pinjaman

F4 memperkenalkan sistem kewangan moden yang berorientasikan keuntungan
F5 memperkenalkan kaedah yang tertinggi
F6 dana dar luar Negara dapat disalurkan

F7 dengan lebih mudah dan cepat
F8 bank dapat bertindak sebagi ejen pembayar kepada pengekspot dan pengimpot
F9 menjadikan urusan perniagaan antarabangsa bertambah licin


(b) Huraikan sebab-sebab keperluan perkhidmatan insurans

F1 untuk melindungi dagang dan kapal pedagang
F2 kebakaran sering berlaku di kawasan bandar


(c) Senaraikan undang-undang berhubung tanah yang diperkenalkan oleh British di Tanah Melayu,
Sarawak dan Sabah.

F1 Akta Tanah Simpanan Melayu
F2 Land Order
F3 Land Settlement Order
F4 Proklamasi III Perlindungan Hak Pribumi

(d) Apakah yang anda faham dengan maksud mayarakat majmuk

- Wujud pelbagai kaum dalam satu tempat ,
- tetapi berbeza dalam cara hidup , petempatan , pekerjaan , bahasa pertuturan


(e) Nyatakan ciri-ciri masyarakat majmuk di Malaysia semasa zaman penjajah

F1 Petempatan masyarakat berbeza mengikut kaum.
F2 Orang Melayu tinggal di kawasan luar Bandar,
F3 kaum Cina tinggal di kawasan bandar dan kaum India tinggal diestet

F4 Pekerjaan mengikut kaum. Orang Melayu sebagai petani,
F5 orang Cina sebagai peniaga dan pekerja lombong bijih timah
F6 dan kaum India sebagai penoreh getah.

F7 Bahasa pertuturan berbeza anatara satu sama lain
F8 Tidak dapat kesepaduan dan interaksi antara kaum yang meluas
F9 Sistem pendidikan vernacular dengan mengunakan bahasa ibunda
kaum masing



Soalan 6 [ Tema 9 - Bab 10 – Esei ]
A) Jelaskan perkembangan perkhidmatan kesihatan pada awal abad ke 20 di Tanah Melayu

Menubuhkan hospital di Bandar seperti di Taiping dan Kuala Lumpur. Pada tahun 1913 beberapa buah hospital telah dibina di Sabah iaitu di daerah Jesselton,
Sandakan, Beauford, Kudat dan Tawau.

Di Sarawak pedrkhidmatan perubatan tertumpu di Kucing, Sri Aman dan Sibu.Hospital atas sumbangan orang peseorangan seperti Hospital Tung Shin di Kuala Lumpur

Membina pusat kesihatan di luar Bandar untuk mengawal penyakit yang berjangkit dan mudah merebak. Sebanyak 14 pusat kesihatan kecil di Selangor, 2 di negeri Pahang dan 3 di Negeri Sembilan

Mendirikan Institut Penyelidikan Perubatan di Kuala Lumpur yang membuat penyelidikan untuk mengawal wabak penyakit bertanggungjawab mengkaji punca penyakit dan langkah pencegahan

Lembaga Sanitary Board ditubuhkan. Tujuan untuk mengawasi kebersihan di Bandar-bandar seperti Kuala Lumpur. Jabatan Sanitary Board kemudian mengambil alih tugas Sanitary Board

B) Nyatakan perkembangan sektor perkilangan

Pada tahun 1923 Syarikat Shum Yip telah mendirikan dua buah kilang kasut. Hasil keluaran untuk tujuan eksport ke Negara China.

Syarikat Kasut Bata turut menubuhkan kilang di Klang, Selangor. Syarikat Fung Keong di Klang dan Kinta Rubber Works di Ipoh menghasilkan barangan berasaskan getah.
Syarikat United Engineers mendirikan kilang mmembina kapal korek, kapal kecil dan mesin memproses getah.

Perusahaan mengetin nanas berpusat di Johor oleh pengusaha dari China. Masyarakat tempatan telah terpinggir daripada arus ekonomi perdangangan

C) Terangkan perkembangan sistem pendidikan semasa penjajahan British

Wujud sistem pendidikan Vernakular. Sistem pendidikan yang menggunakan bahasa ibunda sebagai bahasa penghantar. Sistem ini mengubah sistem pendidikan tradisional Melayu.
Sebelum kedatangan penjajah kanak-kanak Melayu mendapat pendidikan di Surau , masjid dan Sekolah Pondok

Sekolah vernakular Melayu . Sekolah vernakular Melayu mula ditubuhkan di Negeri-negeri Selat. Sekolah Melayu pertama terletak di Teluk Belanga, Singapura. Sekolah Melayu seterusnya didirikan di Seberang Perai , Kuala Kangsar dan Batu Gajah
Sekolah Melayu untuk murid perempuan dibina di Negeri-negeri Selat.Namun sekolah itu didirikan diperingkat sekolah rendah dan kurikulum terbatas Tujuan untuk menjadikan anak Melayu sebagai petani yang lebih baik daripada bapanya

Sekolah vernakular Tamil. Pendidikan Tamil disediakan oleh British di Bandar
seperti Sekolah Tamil Vivekanada di Seremban. Pihak pengurusan ladang pula akan membiayai sekolah Tamil di kawasan ladang. Menggunakan sukatan pelajaran, buku dan tenaga pengajar dari India. Serta menggunakan bahasa Tamil sebagai bahasa pengantar

Sekolah vernakular Cina. Sekolah Cina dibiayai oleh saudagar dari China. Contohnya Sekolah Cina Yuk Chai di Kuala Pilah. Menggunakan dialek masing manakala guru, buku dan sukatan pelajaran datangnya dari Cina.
Enakmen Pendaftaran Sekolah diwartakan. Tujuan menyekat pengaruh komunis di sekolah Cina

Pendidikan tinggi. Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan sebagai sekolah khusus untuk golongan elit. Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) ditubuhkan di Tanjung Malim, Perak .
Tujuan melatih guru sekolah Melayu. Satu-satunya lanjutan sekolah rendah bagi anak-anak Melayu

Sistem Pendidikan Inggeris . Dimulakan oleh mubaligh Kristian dan badan sukarela. Sekolah Inggeris dianggap sebagai elit kerana lokasinya di bandar.
Kurikulum sekolah Inggeris disusun berasaskan sistem pendidikan Inggeris. British menubuhkan sebuah universiti iaitu Universiti Malaya di Singapura

Latihan Bab 10

Latihan 1.
(a) Berikan nama Pengarah Botanical Garden di Singapura yang berusahmemperkenalkan penanaman getah di Tanah Melayu.
Hendry N. Ridley

(b) Nyatakan cara yang telah digunakan oleh Pengarah Botanical Garden itu untuk menyakinkan para peladang menanam getah.
mengadakan pameran
mengagihkan beih getah secara percuma

(c) Nyatakan faktor perkembangan perusahaan getah di Tanah Melayu.
Perkembangan industri pembuatan barangan pengguna

Kemasukan modal asing


Latihan 2

a)Berikan tiga tujuan pengenalan Enakmen Tanah padi 1917.

melarang penanaman getah di kawasan padi

mengurangkan jumlah penyertaan pekebun kecil getah Melayu

b) Nyatakan tindakan kerajaan British untuk meningkatkan harga getah di pasaran.
Perlindungan kepada pemodal dan pengusaha ladang Eropah
Mengehadkan pengeluaran getah oleh negara pengeluaran

c) Jelaskan fungsi penubuhan Jabatan Parit dan Tali Air pada tahun 1930-an.

Membaiki sistem perparitan dan tali air demi membantu kegiatan penanaman padi

•Nyatakan polisi kerajaan British yang meminggirkan golongan pekebun kecil di Tanah Melayu yang kebanyakannya terdiri daripada orang Melayu.

Tiada bantuan modal
Pekebun kecil ketinggalan

Bab 10

BAB 10 : DASAR BRITISH DAN KESANNYA TERHADAP EKONOMI NEGARA.
Perkembangan aktiviti ekonomi sebelum dan semasa pemerintahan British.
Ekonomi tradisional.
Contoh ekonomi sara diri – melombong, cucuk tanam, memungut hasil hutan, menangkap ikan.
Pengeluaran skala kecil, teknologi mudah, modal yang kecil,buruh yang terhad dan pasaran kecil.
Lebihan pengeluaran – untuk tujuan kenduri, zakat, sedekah, hadiah.
Padi pula disimpan untuk bekalan hingga musim berikutnya.
Tanaman lain – ubi, pisang, kelapa.
Ternakan – ayam, itik, lembu untuk keluarga.
Teknologi mudah – penanaman padi seperti tajak, cangkul, tugal,tenggala.
Sistem pengairan mudah – sungai dan hujan.
Menangkap ikan – mengail, bubu, jala.
Ekonomi dagangan.
Pertanian dan perlombongan yang melibatkan lebihan pengeluaran untuk pemasaran.
Pengeluaran dalam skala yang besar, buruh yang ramai, modal besar, pemasaran lebih luas.
Bijih timah dipasarkan ke China, Jepun, India.
Bijih timah juga dibuat gendang gangsa, senjata, alat muzik.
Kaedah melombong dengan mendulang – diusahakan oleh pembesar seperti Long Jaafar, dan Ngah Ibrahim
Kawasan lombong di sungai dan diusahakan oleh buruh tempatan.
Kedatangan British meminggirkan ekonomi orang melayu. Wujud ekonomi duaan (dwiekonomi) iaitu ekonomi tradisional dan ekonomi dagangan. Pantai barat dan timur juga tidak seimbang ekonominya.
Akhirnya British mengambil alih ekonomi dagangan dan membawa masuk buruh China.
Sistem pertanian komersial.
Pertanian komersial berasaskan kepaa eksport dan menjadi penyumbang utama kerajaan.
Contohnya pertanian komersial ialah ubi kayu, lada hitam, tebu.
Maharaja Abu Bakar telah menanam gambir dan lada hitam melalui sistem Kangchu.
Pemodal China dan Eropah menuasai pertanian komersial kerana mempunyai modal, teknologi, konsesi tanah yang luas dan tempoh pajakan yang lama.
Pemodal British telah menguasai getah, pemodal China pulaa menguasai gambir dan lada hitam.
Pada masa ini, masyarakat Melayu menjalankan ekonomi sara diri.
Perkembangan perusahaan getah.
Getah digunakan ketika revolusi Industri dalam industri kereta, maka getah ditanam di Tanah Melayu.
pada mulanya, getah ditanam di halaman kediaman Residen Hugh Low, Perak sebagai tanaman hiasan.
H.N Ridly (Pengarah Botanical Garden Singapura) mempromosi tanaman getah dengan memberi benih percuma kepada peladang.
Beliau juga menemui sistem menoreh ibidem (Cara tulang ikan hring) yang tidak merosakkan pokok.
Industri barangan pengguna yang memerlukan getah seperti kasut, tayar basikal dan alat elektrik.
Modal milik pelabur Eropah turut mengembangkan industri getah di Tanah Melayu, syarikat di London membawa masuk modal melalui penubuhan syarikat perwakilan di Tanah Melayu seperti Guthrie, Sime Darby.
Dasar galakan British kepada pemodal asing seperti sewa tanah dan tariff cukai yang rendah kepada pengusaha getah.
Kemajuan jalan raya dan kereta api telah menghubungkan kawasan pertanian dengan pelabuhan atau pusat pentadbiran telah memudahkan pengusaha (golongan komprador).
British juga membawa masuk pekerja India Selatan bekerja di ladang getah dengan gaji yang murah.
Kejatuhan perusahaan getah.
Kemerosotan perusahaan getah berlaku ketika Zaman Kemelesetan Ekonomi Dunia (1929 – 1932).
Ini bermakna ekonomi Tanah Melayu telah mempengaruhi perkembangan ekonomi dunia.
Industri getah pulih semula pda tahun 1934 kerana pertambahan permintaan dan kawalan negara pengeluar.
Rancangan sekatan Stevenson diperkenalkan bagi menahan harga getah jatuh. Prinsip rancangan ini ialah menghadkan pengeluaran getah oleh negara pengeluar agar harga naik.
Perkembangan industri perlombongan.
galian Tanah Melayu – contohnya bijih timah, emas, besi, arang batu, bauskit, antimoni.
Bijih timah dan emas ialah galian terawal diperdagangkan yang diusahakan secara kecil – kecilan oleh orang Melayu.
Bijih timah mendapat permintaan antarabangsa yang besaringga muncul pengusaha Eropah dan China mengambil alih peranan pembesar melayu.
Kedatangan pengusaha China pada awalnya dipantau oleh pembesar Melayu. Mereka perlu mendapat kebenaran melombong dan menjual semula hasil timah ini kepada pembesar Melayu. Harga timah ini juga ditentukan oleh pembesar melayu.
Kedatangan pemodal Eropah telah menghentikan penguasaan pembesar Melayu ini.
Kedatangan pemodal ini berjaya menyaingi pengusaha China kerana mereka menguasai kapal korek yang menghasilkan pengeluaran secara besar – besaran. Mereka berintensifkan modal, orang China berintensifkan buruh.
Kerajaan penjajah british juga telah meluluskan enakmen dan undang – undang yang mewujudkan penguasaan pengusaha Eropah.
Terdapat juga pembesar melayu yang mengambil mudah mencari keuntungan dengan memajakkan lombong mereka kepada saudagar China dari Negeri Negeri Selat kerana ketiadaan modal.
Tanah Melayu terus menjadi pengeluar utama bijih timah dunia sehingga Perang Dunia Kedua.
Pengusaha tenaga buruh China.
Kedatangan buruh ini mendapat galakan British dan tidak ditentang oleh orang Melayu.
Buruh China datang dari wilayah selatan China seperti Kwangtung, Kwangsi dan Fukien.
Kedatangan mereka ini untuk bekerja dilombong bijih timah.
Buruh China datang dengan cara sistem kredit, sebelum ke Tanah Melayu mereka dikumpul di kampung mereka di China oleh Kheh thau (ketua).
Bakal imigran ini dikenali sebagai kin kheh. Ketua ini akan mendapat upah wang bafi setiap sin kheh.
Seterusnya sin kheh dikawal oleh nakhoda kapal atau agensi buruh terlebih dulu telah mendapat bayaran daripada bakal majikan sin kheh.
Kemudiannya sin kheh perlu membuat perjanjian secara bertulis atau lisan membayar hutang (kos kedatangan ke Tanah Melayu) dengan cara bekerja di bawah bakal majikan berkenaan dalam jangka waktu tertentu.
Mereka akan diberikan tiket yang menyatakan pelabuhan yang perlu dituju, di pelabuhan mereka akan diambil oleh pemborong buruh yang menjadi orang tengah bagi mendapatkan majikan dengan bayaran tertentu.

Kemudian jawatan pegawai pelindung buruh dan imigran dari China diwujudkan, mereka akan mengawasi kemasukan buruh dan imigran China ini.
Selepas itu sistem tiket kredit dignti dengan sistem pengambilan kakitangan dan sistem pengambilan rumah kongsi.
Melalui sistem pengambilan kakitangan ini majikan yang memerlukan buruh akan menghantar pegawainya ke China. Tambang dan pembiayaan buruh akan ditanggung oleh majikan. Pegawai berkenaan akan mengiringi buruh – buruh hingga ke tempat majikan.
Melalui sistem pengambilan rumah kongsi pula, pengambilan buruh akan dilakukan oleh pegawai di negara china yang dilantik oleh rumah kongsi. Pegawai tersebut akan menanggung kos membawa buruh hingga ke rumah kongsi di Tanah Melayu. Setelah buruh diserahkan pegawai dari China tersebut akan mendapat sejumlah bayaran tertentu.
Di Sarawak, imigran keturunan China Foochow secara berkumpulan dibenarkan masuk melalui persetujuan Charles Brooke dan Wong Nai Siong 9ketua Foochow di Sibu). Mereka ini akan menjadi buruh gambir dan lada hitam.
Penggunaan tenaga buruh India.
Buruh India datang untuk bekerja di ladang – ladang getah.
Kedatangan mereka ini juga tidak dihalang oleh orang Melayu dan mendapat galakan pihak British, di samping itu orang India sudah mempunyai hubungan tradisi dengan Tanah Melayu.
Kemasukan buruh India melalui sistem buruh bebas atau merdeka, sistem kontrak dan sistem kangani.
Melalui sisitem buruh bebas, mereka datang dengan biaya sendiri yang diatur oleh orang atau kumpulan tertentu. Di Tanah Melayu mereka bebas memilih tempat dan pekerjaan mereka.
Melalui sistem kontrak, majikan membiayai tambang ke Tanah Melayu dan buruh India ini akan bekerja dalam tempoh masa tertentu ( 1-3 tahun) dengan gaji minimum dianggap 9 –13 sen sehari. Sistem ini amat menindas dan dianggap perhambaan tidak ketara. Sistem ini digantikan dengan sistem kangany.
Kangany bermaksud ketua, tandil atau mandur.
Kangany diberi kepercayaan oleh majikan dan diberi lesen dan kemudiannya akan ke India mencari tenaga buruh. Kangany diberi wang pendahuluan untuk membiayai kos buruh hingga ke Tanah Melayu.
Kangany kemudiannya dijadikan pengurus agensi membawa masuk buruh dan akhirnya sistem ini diharamkan kerana adanya penyelewengan.
Penggunaan mata wang.
Zaman Muzzaffar Syah Melaka – contoh wang emas, perak dan timah yang digunakan untuk urusan perniagaan.
Di negeri lain – dinar emas( Kelantan ), kupang emas ( Terengganu ), jongkong tampang ( Pahang ).
Pedagang Eropah membawa mata wang asing contohnya mata wang perak Sepanyolyang digunakan di Negeri – Negeri Selat dan Negeri – Negeri Melayu.
Kemudiannya kerajaan British mengeluarkan wang kertas bagi Negeri – Negeri Selat dibawah Lembaga Pesuruhjaya Wang, wang ini sahaja yang sah digunakan ketika itu dan wang kerajaan Melayu kian pupus.
Institusi kewangan atau perbankan.
Institusi kewangan berperanan menyediakan kemudahan pinjaman kepada pelabur yang kemudiannya memajukan industri bijih timah dan getah.
Bank memperkenalkan kaedah baru yang berorientasikan keuntungan berasaskan kadar faedah yang tinggi.
Bank telah menyebabkan dana luar negara dapat disalurkan terus ke Tanah Melayu dengan mudah dan cepat.
Bank telah bertindak sebagai ejen pembayar kepada pengeksport dan pengimport dan melicinkan perdagangan antarabangsa.
Bank pertama di Tanah Melayu ialah Mercantile Bank.
Selepas Perjanjian Pangkor wujud banyak bank lain seperti The Chartered Bank, Hong Kong dan Shanghai Bank.
Bank Eropah mengutamakan pedagang Eropah.
Pedagang tempatan mendapat perkhidmatan bank Eropah melalaui Komprador (orang tengah) yang terdiri daripada orang tempatan yang diberi kepercayaan oleh bank untuk menjadi penaja kepada peminjam.
Bank tempatan pertana ialah Kwong Yik Bank di Kuala Lumpur, Bank of Malaya di Ipoh, Ban Hin Lee Bank di Pulau Pinang.
Di Sarawak – Kwong Lee Bank, Ban Chiang Bank.
Bank orang melayu pertama – Malay National Banking Corporation Bhd.
Perkembangan perkhidmatan insurans.
Antara insurans penting ialah insurans maritim, kebakaran, hatrra, perniagaan, kemalangan dan nyawa.
Insurans maritim – melindungi dagangan dan kapal pedagang.
Insurans kebakaran – penting kerana kebakaran kerap berlaku contohnya kebakaran hampir seluruh Kuala Lumpur tahun 1892.
Peringkat awal syarikat insurans di Tanah Melayu adalah cawangan syarikat beribu pejabat di luar negara – contohnya Boustead and Company England.
Syarikat insurans tempatan contohnya Straits Insurance Limited di Singapura.
Kerajaan British juga telah mengasingkan insurans nyawa daripada insurans kebakaran.
Dasar – dasar pertanian British.
Orang melayu diperkenalkan oleh British dengan tananam yang memepunyai pasaran seperti kopi, tembakau, getah.
British telah mengkomersialkan tanaman tradisional seperti gambir dan lada hitam.
Tenaga buruh China dan India digunakan untuk memajukan lagi sector perladangan.
Undang – undang pemilikan tanah telah diperkenalkan oleh British, bertujuan untuk melindungi tanah orang Melayu daripada diceroboh oleh pemodal asing. Tetapi beberapa daripada aspek undang – undang ada yang menindas orang Melayu.
Pengenalan undang – undang berhubung tanah.
Sebelum kedatangan British persoalan tanah tidak menjadi masalah kepada orang Melayu kerana tanah yang luas, penduduk rendah, urusan cukai dan kebenaran mengusahakan tanah hanya dengan pembesar Melayu. Pemilikan tanah amat mudah iaitu pemilik tanah ialah sesiapa yang meneroka dan mengerjakan tanah tersebut.
Rekod bertulis adalah elemen penting dalam mengesahkan pemilikan tanah pada masa British.
Rekod ini juga digunakan dalam urusan tanah seperti cukai, pajakan, sewa beli, jual dan beli tanah.
Tanah juga dilihat sebagai cagaran untuk mendapatkan modal.
Undang- undangan tanah pertama ialah Peraturan Tanah Perak. Seterusnya Kanun Tanah Selangor, Peraturan Tanah Sungai Ujong.
Tanah dibahagikan mengikut nilai komersial seperti tanah ladang, pribumi dan perlombongan.
Kadar cukai tanah bergantung kepada jenis tanah dimiliki.
Kesan pengenalan undang – undang tanah British.
Permohonan kebenaran mendapatkan tanah sama ada syarikat atau individu didapati daripada Pejabat Tanah dan bukan dari pembesar Melayu lagi.
Kebenaran Pejabat Tanah juga diperlukan untuk mengutip hasil hutan seperti nipah, damar, rotan.
Bermakna kuasa residen negeri amat besar untuk menentukan tanah yang boleh diberikan kepada pemodal.
Kelulusan tanah pula bergantung kepada modal, teknologi dan bilangan buruh yang akan digunakan.
Dasar tanah British juga membawa kepada perkembangan ekonomi wang. Di mana cukai, jual, beli, sewa ke atas tanah perlu menggunakan wang. Mamalh orang Melayu perlu membayar cukai hasil hutan dalam bentuk wang.
Kesannya orang Melayu yang tiada wang meminjam daripada orang tengah dan kemudiannya menyelesaikan menjual tanah untuk menyelesaikan hutang mereka.
Undang – undang melindungi tanah bumiputra.
Akta Tanah Simpanan Melayu (TSM) diperkenalkan oleh British bagi mengelakkan tanah milik Melayu berpindah kepada orang asing.
Residen berhak mengisytiharkan mana – mana tanah orang Melayu sebagai TSM untuk mengelak TSM daripada dijual, dipajak gadai, atau ditukar milik.
TSM juga ingin melindungi ekonomi penjajajh, contohnya TSm tidak boleh diusahakan tanaman komersial. TSM tidak subur dan tidak sesuai untuk tanaman perladangan.
Land Order di Sarawak diperkenalkan bagi melindungi tanah peribumi daripada dicerobohi oleh pengusaha China.
Di sini jaga diperkenalkan Land Settlement Order bagi melindungi tanah peribumi daripada diceroboh.
Di Sarawak pemindahan hak milik tanah hanya boleh dilakukan melalui perwarisan, bagi mengelakkan pemajakan, pemecahan dan penjualan tanah kepada orang luar.
Land Order Sarawak seterusnya membhagikan tanah kepada 3 kawasan iaitu tanah campuran, tanah simpanan dan tanah pedalaman.
Imigran hanya dibenarkan memiliki tanah campuran sahaja, manakala tanah simpanan dan pedalaman dilindungi.
Di Sabah pula, Proklamasi III Perlindungi Hak Peribumi yang melindungi kepentingan peribumi diwartakan oleh British. Peraturan ini menetapkan hak milik peribumi di bawah kuasa Pegawai Daerah.
Segala urusan jual beli tanah di Sabah dengan orang Eropah pula perlu dimaklumkan kepada ketua peribumi. Penduduk peribumi
Dasar British terhadap pekebun kecil getah
Kebanyakan pekebun kecil ialah orang Melayu. British berhasrat mengekalkan orang Melayu sebagai petani.
Maka Enakmen Tanah Padi diperkenalkan untuk mrnghalang tanaman getah ditanam di kawasan tanaman padi, sekaligus mengurangkan penglibatan pekebun kecil getah dalam penanaman padi.
halangan kepada orang Melayu seterusnya ialah apabila British menaikkan premium tanah baru untuk tanaman getah.
Selepas itu British melarang sama sekali pembukaan tanah baru untuk penanaman getah.
Pada awalnya penglibatan pekebun kecil Melayu secara kecil – kecilan tidak mendatangkan kebimbangan kepada pengusaha Eropah.
Apabila ekonomi meleset dan harga getah jatuh, British terpaksa melindungi pengusaha Eropah.
Antaranya dengan memperkenalkan Rancangan Sekatan Stevenson yang menghadkan pengeluaran getah negara pengeluar.
Rancangan Peraturan Getah Antarabangsa pula memberi kuota lebih tinggi kepada pekebun kecil, mereka juga ditekan kerana dianggap mengancam pengusaha Eropah.
Tanaman getah yang banyak masalah ini tetap menguntungkan orang Melayu berbanding tanaman padi.
Oleh itu, orang Melayu tidak berminat mengusahakan tanaman padi.
Dasar tanaman padi.
Minat orang Melayu kepada getah berbanding padi membimbangkan British kerana Tanah Melayu terpaksa mengimport beras dari Thailand, Myamnar, Indo-China.
Bekalan import beras ini tidak terjamin, contohnya ketika berlaku kekurangan pengeluaran beras di Myanmar.
Maka petani tidak dibenarkan menaman padi di tanah sawah.
British menubuhkan Jabatan Parit, dan Tali Air bagi memperbaiki sistem peparitan dan membantu tanaman padi.
Ini membuktikan bahawa British tidak memberi perhatian kepada kemajuan ekonomi orang Melayu.
Kesan – kesan dasar ekonomi British.
Perkembangan pembandaran.
Pembandaran bermaksud perubahan pekan kecil atau kampung kepada bandar hasil pertambahan fungsi dan kegiatan ekonomi.
Pembandaran lebih cepat berlaku dikawasan yang menjadi pusat kegiatan ekonomi penjajah.
Pekan di kawasan perlombongan biasanya mempunyai penduduk yang kian bertambah, menjadi pusat mengumpul hasil lombong, pusat mendapatkan keperluan harian.
Pekan ini kemudiannya menjadi bandar yang menjadi pusat pentadbiran, perbankan seperti Kuala Lumpur, Taiping.
Bandar Miri pula berkembang kerana adanya petroleum.
Bandar baru muncul ini menjadi tumpuan penduduk dan berfungsi sebagai pusat perniagaan, pentadbiran.
Bandar ini lengkap dengan kemudahan jalan raya, sekolah, air, elektrik, pusat kesihatan, dan institusi kewangan.
Bandar – bandar ini kebanyakkanya didiami oleh orang China, sebaliknya orang Melayu dan India menetap di luar bandar.
Bandar baru pesat kerana adanya kemajuan pengangkutan dan mempunyai rangkaian jalan raya dan kereta api.
Hasil getah dan bijih timah turut mengembangkan bandar pelabuhan kerana keperluan eksport seperti pelabuhan Klang, Pulau Pinang.
Bandar Kuching pula muncul kerana kemajuan tanaman gambir dan lada hitam.
walau bagaimanapun kemudahan infrastuktur ketika pemerintahan British tidak melibatkan kawasan luar bandar khususnya di kawasan pantai timur Tanah Melayu.
Pembentukan masyarakat berbilang kaum.
Kedatangan imigran China dan India kerana keperluan tenaga manusia khasnya perlombongan dan perladangan.
Kedatangan imigran yang berlipat kali ganda banyaknya ketika British telah membentuk masyarakat berbilang kaum di tanah Melayu.
Semasa British petempatan dan kegiatan ekonomi berasaskan kaum, Melayu bertani di luar bandar, Cina berniaga dan melombong di bandar dan kawasan perlombongan. India menoreh getah di ladang.
Bahasa pertuturan mereka mengikut bahasa ibunda masing – masing.
Pada masa ini tidak wujud interaksi dan perpaduan antara kaum.
Perkembangan sistem pendidikan vernakular.
Sistem ini menggunakan bahasa ibunda sebagai bahasa penghantar dan tidak memupuk perpaduan kaum.
Pendidikan Melayu tradisional – mempelajari al- Quran, bahasa Arab, ilmu agama, membaca, menulis dan mengira di surau, masjid dan sekolah pondok.
Sekolah melayu – contohnya di Singapura, Seberang Prai, Kuala kangsar yang dijalankan di peringkat rendah sekadar menjadikan mereka petani yang lebih baik daripada bapanya.
Maktab Perguruan Sultan Idris – melatih guru Sekolah Melayu.
Kolej Melayu Kuala Kangsar – sekolah untuk golongan elit Melayu.
Sekolah Tamil – disediakan oleh British di bandar dan pengusaha ladang membiayai sekolah di ladang. Ia berorientasikan negara India, di mana sukatan, buku, guru dari India dan menggunakan bahasa Tamil.
Sekolah Cina – dibiayai oleh saudagar dari China. Ia juga menggunakan sukatan, buku, guru dari negara asal (China) dan menggunakan dialek cina masing – masing. Selepas adanya pengaruh komunis British mengawal sekolah ini.
Sekolah Inggeris – peringkat awal diusahakan oleh mubaligh dan badan sukarela. Sekolah ini sekolah elit yang terletak di bandar dan pelajarnya di kalangan orang atasan. Kurikulumnya disusun mengikut sistem pendidikan di England.
Universiti Malaya – diusahakan oleh British di Singapura tetapi agak lewat.
Perkembangan sektor perkilangan.
Pada awalnya British terlalu menumpukan kepada eksport getah dan bijih timah, hampir semua barangan kilang diimport.
Barangan kilang yang diimport seperti pakaian telah bersaing hebat dengan perkilangan tradisional tempatan seperti batik, sutera.
Kasut getah - contohnya kilang Syarikat Fung Keong dan Syarikat Bata di Klang.
Kilang membina kapal korek, kapal kecil dan mesin memproses getah – Syarikat United Engineers.
Kilang mengetin nanas – diusahakan oleh bangsa Perancis di Johor.
Sektor ini dikuasai oleh pengusaha Eropah dan Cina, sementara orang Melayu tercicir.
Sistem pengangkutan dan perhubungan.
Jalan kereta api dibina untuk mempercepatkan pengangkutan bijih timah ke pelabuhan untuk dieksport, contohnya Taiping ke Port eld, Seremban ke Port Dickson, Kuala Lumpur ke Port Swettenham.
Jalan kereta api turut dihubungkan dari Seberang Perai hingga ke sempadan Siam.
Kemudiannya ke pantai timur dari gemas, Pahang, Kelantan ke sempadan Siam.
Seterusnya disambung ke selatan hingga ke Singapura.
Pengangkutan kereta api juga menggalakkan pembukaan tanah baru di pedalaman dengan tanaman getah.
Kereta api juga dapat membawa muatan yang banyak.
Di samping itu, jalan denai dan kereta lembu yang digunakan untuk mengangkut bijih timah dan getah ke pangkalan sungai telah digantikan dengan jalan raya.
Jalan raya terus berkembang khasnya apabila kenderaan bermotor diperkenalkan.
Beberapa rangkaian jalan raya disiapkan, contohnya dari Seberang Prai ke Melaka, Perlis ke Singapura, Kuala Lumpur ke Kuantan.
Sistem perhubungan – contohnya telegraf, telefon, pos.
Kemudahan pengangkutan dan perhubungan di Pantai Timur Tengah Melayu ketinggalan kerana kurangnya pembangunan ekonomi.
Perkhidmatan kesihatan.
Kedatangan imigran menyebabkan kesesakkan penduduk dan berlaku pelbagai penyakit berjangkit kerana temapt tinggal yang kotor dan air yang tidak bersih.
Hospital kerajaan terawal dibina di Taiping dan Kuala Lumpur.
Pusat perubatan pula dibina di Batu Gajah, Kuala Kangsar dan Kuala Lumpur.
Pusat perubatan kecil pula di Pahang dan Negeri Sembilan.
Hospital di Sabah – Jesselton, Sandakan, Tawau.
Perkhidmatan perubatan di Sarawak di Kuching dan pusat perubatan kecil di Sibu dan Sri Aman.
Hospital swasta – contohnya Hospital Tung Shin di Kuala Lumpur memberi khidmat khasnya kepada pelombong.
Institut Penyelidikan Perubatan di Kuala Lumpur – mengkaji punca penyakit dan langkah – langkah pencegahannya.
Sanitary Board – lembaga yang menjaga kebersihan dan kesihatan awam di bandar Kuala Lumpur. Fungsi lembaga ini kemudiannya terpecah dua dan kepada dua bahagian iaitu Sanitary Board menjaga kebersihan bandar dan Jabatan kesihatan menjaga kesihatan.

Power Point bab 9

Perkembangan di Eropah
Bab 9

Perkembangan di Eropah
Perubahan masyarakat dan budaya eropah
Penjelajahan dan penerokaan
Revolusi Pertanian dan Revolusi Perindustrian
Imperialisme Barat di Asia
Perubahan Masyarakat dan Budaya Eropah
Penjelajahan dan Penerokaan
Revolusi Pertanian dan Revolusi Perindustrian
Imperialisme Barat di Asia

Perubahan di eropah dari Zaman Pertengahan awal hingga ke Zaman Pertengahan Akhir.

Zaman pertengahan di Eropah.
1. Zaman pertengahan terbahagi 3 iaitu peringkat awal, kemuncak dan akhir.
2. Zaman Gelap pada masa zaman pertengahan awal.
3. zaman Renaissance pada masa zaman pertengahan akhir.

Latar belakang Zaman Gelap (Pertengahan Awal).
Eropah mengalami kemerosotan ilmu pengetahuan, perdagangan dan penbandaran.
2. Ketika ini tiada pusat pentadbiran yang berkesan.
3. Dunai islam pada masa ini sangat mantap, oleh itu Eropah mengambil ilmu daripada dunia Islam.
4. Pada masa ini, empayar Rom barat (kuasa pusat) runtuh, maka muncullah golongan baron (tuan tanah).

Ciri – ciri Zaman Gelap (Pertengahan Awal).
Petani mendapatkan perlindungan daripada tuan tanah kerana politik tidak stabil.
2. Petani membayar cukai yang tinggi sebagai tukaran kepada perlindungan yang diberikan oleh tuan tanah.
3. Petani yang tidak berkemampuan telah menyerahkan tanah mereka dan menjadi hamba.
4. Tuan tanah pula mendapat perlindungan daripada raja.
5. Tuan tanah dikehendaki memberi khidmat atau membayar cukai kepada raja.
6. Hubungan antara petani, tuan tanah dan raja ini dikenali sebagai sistem feudal.
7. Di negeri melayu sistem feudal juga diamalkan, di mana raja berkuasa mutlak, dan pembesar berkhidmat dan dinaungi raja, rakyat dan hamba melayu berkhidmat untuk pembesar.
8. Gereja Katoli amat berkuasa ketika Zaman Pertengahan, mereka memiliki hartanah yang banyak dan focus utama ialah ilmu akhirat hingga mengkongkong hidup masyarakat.
9. Perdagangan pada zaman ini diganggu orang gasar seperti Maygar dan Viking. Perdagangan ke timur dan Laut Mediterranean pula dikuasai oleh orang Islam
10. Masalah ekonomi ini menyebabkan mereka menumpukan kepada pertanian, mereka menjalankan aktiviti tukar barang kerana mata wang dalam pasaran terhad

Zaman Kemuncak Pertengahan
Gereja menjadi institusi yang universal dan menjadi ejen penyatuan.
2. Perubahan ekonomi berlaku kerana pertambahan penduduk, peningkatan pertanian dan kemunculan perdagangan.
3. Kemudian muncul pula bandar seperti Venice, Milan.
4. Lahir juga kelas pertengahan seperti artisan, pedagang.
5. Status sosial ditentukan oleh kekayaan dan bukan pemilikan tanah.
6. Wujud juga institusi politik seperti parlimen.

Zaman Renaissance (Pertengahan Akhir).
Reanissance berasal daripada perkataan Itali iaitu renisciment bermaksud kelahiran semula iaitu penghargaan semula ilmu yang terhasil pada Zaman Yunani dan Rom.
2. Tamadun Yunani dan Rom tenggelam ketika Zaman Gelap.
3. Asas pemikiran zaman ini ialah menonjolkan keupayaan manusia berfikir menyelesaikan masalah yang dikenali sebagai humanisme. Bapa humanisme ialah F.Petrarch.
4. Antara tokoh Renaissanxe seperti N. Machiavelli.
5. Manusia zaman ini mempunyai semangat inkuiri (semangat ingin tahu yang kuat).
6. Zaman ini bermula di Itali, di mana muncul bandar terkenal seperti Venice, Rom dan Milan yang menjadi pusar perdagangan antarabangsa.
7. Itali amat strategik sebagai pelabuhan persimpangan antarabangsa contohnya pelabuhan Venice dan Genoa.
8. Di sini berlaku pertembungan budaya, bahasa dan agama.
9. Di sini juga muncul pedagang yang kaya yang menggunakan kekayaan mereka untuk mengindahkan bandar.
10. Pedagang kaya ini kemudiannya menjadi patron atau penaung kepada pelukis, saintis, pemuzik dan penulis.
11. Patron terkenal seperti keluarga Medici di Florence.
12. Patron berusaha menarik masuk cendiakawan dan seniman yang berkunjung dari bandar ke bandar menyebarkan idea Renaissance. Ke seluruh Itali.
13. Paus juga cuba melindungi seniman dan cendiakawan ini. Gereja Rom yang mencemburu kepada bandar Florence (dibina oleh patron-Medici) yang cantik ingin menandinginya, tetapi saintis berselisih faham dengan gereja (mereka mencabar fahaman tradisi gereja, contohnya kes Galilco Galilei).
14. Gereja berubah memberi tumpuan kepada seni lukis dan seni ukir, mereka mengupah Leonardo da vinci, Raphael, Michaelangelo mencantikkan gereja dan katedral di Rom.
15. Pelukis dan penulis ketika ini ingin dikenali secara individu maka semangat dan amalan individualisme.
16. Selepas itu pelukis dan pengukir juga mahir dalam ilmu pengetahuan.
17. Tokoh Renaissance di luar Itali – Thomas More, Francis Bacon, Wiliam Shakespeare.

Kesan Zaman Renaissance (Pertengahan Akhir).
Politik – Muncul monarki baru yang berasaskan kekuatan kerajaan pusat seperti di Portugal, castile dan Aragon (Sepanyol), England, Perancis. Ia diperkukuhkan lagi dengan amalan bayaran cukai secara langsung kepada kerajaan pusat. Kesannya kuasa raja bertambah, sebaliknya kuasa gereja dan bangsawan berkurang.
2. Ekonomi Aktiviti sara diri pupus, sebaliknya perdagangan meluas. Mereka mula menjelajah dan maju dalam bidang ilmu seperti matematik, geografi, astronomi. Ciri – ciri zaman ini seperti inkuiri, objektif dan eksperiman memajukan ilmu sains seperti bologi, fizik, kimia, perubatan.
3. Sosial – Berlaku perubahan pemikiran, mereka lebih berani menzahirkan emosi dan keinginan mereka. Maka lahirlah muzik, lukisan, ukiran dan membentuk budaya yakin.
4. Pemikiran logik, sainstifik, falsafah dan metafizik – melahirkan manusia yang menggunakan sepenuhnya minda mereka untuk memajukan manusia.

Gerakan Reformation di Eropah Barat.
Reformation berasal daripada perkataan reform bermaksud melaksanakan perubahan atau pembaharuan terhadap sesuatu untuk menghasilakn sesuatu yang lebih baik atau untuk membentuk sesuatu yang baru.
2. Kritikan ini kerana gereja meningkatkan pembangunan keduniaan agar Rom menjadi kuasa yang kuat di tengah Itali.
3. Gereja juga kian pincang, rasuah dan menyeleweng.
4. Penguasa Gereja Katolik dianggap lari daripada kitab Bible.
5. Penyelewengan telah berlaku dalam amalan penjualan sijil indulgenees (Surat pengampunan dosa) ke seluruh Eropah.
6. Di Jerman, gerakan agama ini dibantu oleh mesin cetak Johann Gutenberg – di mana Bible dicetak dalam masa singkat dan murah harganya.
7. Martin Luther (Jerman) menetang amalan indulgences, menurutnya manusia perlu bergantung kepada kekuatan rohaninya. Ajaran Luther ini dikenali mazhab Protestan bermaksud membantah.
8. Ajaran Martin berkembang ke Sweden, Denmark, Norway dan England.
9. Di Switzerland gerakan ini diketuai oleh Zwingli, selepas kematiannya disambung pula oleh John Calvin.
10. Bagi menangani penentangan ini gereja Katolik mengendalikan Counter Reformation yang bermaksud menahan atau bertindak menentang sesuatu yang baru.

Kesan Gerakan Reformation di Eropah Barat.
Berlaku perpecahan agama Kristian – di mana berlaku perang mazhab Kristian di Perancis, Sepanyol, Jerman.
2. Tetapi kesan jangka panjang, gerakkan ini mewujudkan sikap toleransi antara mazhab Kristian untuk menyebarkan pendidikan dan fahaman Kristian.
3. Kuasa gereja telah dicabar, golongan monarki ingin membebaskan diri daripada penguasaan Paus di Rom, contohnya Raja Henry VII memutuskan hubungan dengan gereja Rom kerana ingin berkahwin. Beliau telah menjadi ketua kerohanian Gereja Protestan Anglican.

Zaman Penjelajahan dan Penerokaan.
Latar belakang bermulanya penjelajahan orang Eropah.
Kejayaan sains dan teknologi zaman Renaissance membantu kegiatan penjelajahan ini.
2. Mereka mencari laluan ke timur kerana kerajaan Islam Turki telah menguasai Istanbul.
3. Selama ini orang Eropah mendapat barangan timur melalui Istanbul tetapi mereka menghadapi masalah selepas kerajaan Islam memerintah Istanbul.
4. Mereka memulakan penerokaan dengan melalui Lautan Atlantik untuk sampai ke timur.

b) Sebab – sebab penjelajahan berlaku.

Desakan ekonomi – orang Eropah memerlukan barangan timur seperti emas, sutera, rempah.
2. Galakan pemerintah ( raja Sepanyol dan Portugal ), Sepanyol menumpukan kepada Amerika Lain dan Portugal ke timur.
3. Persaingan kuasa Sepanyo dan Portugal – Sepanyol turut ke timur, begitu juga sebaliknya dengan Portugal.
4. Persaingan ini menyebabkan Paus Rom menggesa dibuat Perjanjian Tordesillas bagi menetapkan kawasan pengaruh masing – masing – timur milik Portugal, barat milik Sepanyol.
5. Peranan Columbus – orang Eropah pertama tiba di Amerika.
6. Peranan Magellan – tiba di timur dan terbunuh di Filipina.
7. Perdagangan rempah dan sutera amat menguntungkan menjadi pendorong utama kuasa Sepanyol/ Portugal ke timur.
8. Mereka juga menjelajah untuk menyebarkan agama Kristian khasnya Sepanyol yang pernah diperintah oleh orang Islam begitu bersemangat menyebarkan agama Kristian.
9. Monarki baru di Eropah menggalakkan penerokaan, contohnya di England, Perancis dan Belanda.
10. Rumusannya penjelajahan kerana " Gold, Glory, Gosper".

Kesan penjelajahan kepada masyarakat setempat.
Dari segi politik – banyak perjanjian dibuat antara penguasa tempatan dengan wakil kuasa Eropah. Perjanjian ini menandakan pengiktirafan kuasa Eropah.
2. Di antara wakil Eropah tersebut seperti Syarikat Hindia Timur Belanda ( VOC ). Syarikat Hindia Timur Inggeris ( EIC ). Syarikat seperti ini berdagang hingga ke Afrika, Latin Amerika, Asia Tenggara dan Asia Timur.
4. Jalan perdagangan di Lautan Hindi dan Asia Tenggara yang dikuasai oleh pedagang Arab telah diambilalih oleh kuasa Eropah seperti Portugal.
5. Dari segi sosial – gaya hidup masyarakat tempatan terpengaruh orang Eropah, malah ada yang memeluk agama Kristian.
6. Perang berlaku antara orang tempatan dan kuasa Eropah contohnya Sepanyol berperang dan menakluk tamadun Aztec di Maxico dan tamadun Inca di Peru.
7. Penjajah telah menguasai emas dan perak contohnya di Amerika Latin, mereka turut mengekspotasi buruh peribumi di lombong dan ladang.
8. Di timur, Sepanyol menguasai Filipina dan Portugal menguasai Melaka dan Goa.

Revolusi Pertanian.
Perkembangan pertanian sebelum Revolusi Pertanian.
Pengeluaran makanan secara kecil – kecilan.
2. Dua sistem pemilikan tanah iaitu tanah persendirian dan tanah awam.
3. Tanah persendirian adalah milik orang kaya.
4. Tanah awam juga milik persendirian tetapi mengikut adat kebiasaannya rakyatboleh bercucuk tanam kecil – kecilan, menternak, memburu atau memancing, amalan ini tidak dianggap salah sehinggalah zaman Revolusi Pertanian

b) Pengenalan Akta Pemagaran ketika Revolusi Pertanian.
Pemagaran penting untuk tujuan pengeluaran makanan secara besar – besaran kerana pertambahan penduduk.
2. Tuan tanah ingin menjalankan pertanian secara besar – besaran termasuk menggunakan tanah awam.
3. Harga gandum yang meningkat menarik minat tuan tanah menbuka ladang.
4. Pengenalan akta pemagaran menyediakan kawasan yang sangat luas untuk membuka ladang.
5. Kesan pemagaran rakyar biasa hilang punca rezeki dan terpaksa menjadi buruh ladang dan kemudiannya ke bandar bekerja kilang Revolusi Industri.

Kaedah dan ciptaan ketika Revolusi Pertanian.
Penanaman bergilir – peladang menanam tanaman berbeza mengikut musim sepanjang tahun. Ini bertujuan agar tanah dan tanaman sentiasa subur kerana setiap tanaman menggunakan nutrien tanah berbeza. Maka tidak ada tanah yang dibiarkan kosong.
2. Tanaman baru – seperti turnip dan ubi kentang.
3. Peralatan baru – seperti Jethro Tull mencipta alat menggali dan menugal untuk mempercepatkan penanaman benih.
4. Pertanian komensial – kuantiti hasil dipertingkatkan dengan pengenalan baja asli yang menyuburkan tanah. Hasil pertanian untuk tujuan perdagangan

Revolusi Perindustrian.
Sumbangan Revolusi Pertanian kepada Revolusi Perindustrian.
Revolusi Pertanian telah menyediakan modal dalam Revolusi Perindustrian.
2. Makanan pula mencukupi untuk menampung permintaan pekerja kilang.
3. Britain tidak bergantung kepada import makanan luar, maka dana import dapat digunakan untuk pelaburan industri.

Rekaan sains dan teknologi Revolusi Perindustrian.
James Watt – membaikienjin rekaan Thomas Newcomen.
2. James Watt & Boulton – mengeluarkan enjin berkuasa wap.
3. R.Arkwright – mencipta alat pemintal benang menggunakan enjin berkuasa wap.
4. J. Hargreaves – mencipta mesin pemintal benang.
5. Produk sebelum Revolusi Perindustrian secara kecil – kecilan menggunakan tenaga manusia kemudian produk bertambah ketika Revolusi Industri kerana adanya rekaan sains.

Pengkhususan pengeluaran Revolusi Perindustrian.
1. Pengkhususan dibuat kerana pemodal ingin mengawal kos.
2. Majikan dan pekerja kian mahir dalam bidang yang dipilih.
3. Kesannya kuantiti dan kualiti barang meningkat sehingga boleh dipasarkan ke luar Britain.

Penggunaan teknologi ketika Revolusi Perindustrian.
Sebelum pengenalan enjin berkuasa wap - tenaga manusia, binatang dan air digunakan.
2. Pengenalan mesin berkuasa wap menghasilkan barangan yang banyak dan murah serta mudah ke pasaran luar.
3. Kemasukan ke pasaran antarabangsa akan menguntungkan usahawan, keuntungan ini akan digunakan untuk mempertingkatkan lagi pengeluaran dan perdagangan.
4. Penghasilan tenaga wap melalui proses pembakaran arang batu, Britain amat beruntung kerana mempunyai arang batu yang banyak.
5. Newcomen telah mencipta mesin berkuasa wap yang memudahkan perlombongan arang batu.
6. Kuasa wap daripada arang batu juga digunakan dalam sistem pengangkutan seperti kereta api dan kapal laut.

Kesan Revolusi Pertanian dan Revolusi Perindustrian.
Pertanian sebagai punca ekonomi.
Wujud pertanian komensial – gandum, rye, jagung.
2. Peladang menjadi pedagang antarabangsa dengan mengeksport hasil lebihan ke luar negara.
3. Revolusi pertanian menyediakan makanan kepada buruh kilang industri.
4. Kemajuan perindustrian menyebabkan petani menjadi buruh kilang dan pengusaha kilang menjadi tokoh ekonomi menggantikan pengusaha ladang.

Peningkatan perdagangan antarabangsa.
Britain amat mudah memperdagangkan lebihan hasil pertanian dan industrinya kerana mereka penjajah.
2. Britain juga memerlukan bahan mentah untuk mengembangkan perindustriannya daripada tanah jajahan seperti getah, bijih timah.
3. Britain turut mengembangkan kapal laut untuk berdagang.
4. Britain juga mengeksport modal ke seberang laut.

Kemajuan pengangkutan
Pada mulanya Britain menggunakan kereta kuda dan baj.
2. Kemudian jalan raya dibina dan kereta api dipekenalkan.
3. Pada mulanya rel kereta api diperbuat daripada kayu kemudian daripada besi dan keluli.
4. Pengangkutan laut pula melibatkan pengenalan kapal laut berkuasa wap.

Kemunculan golongan buruh dan majikan.
Ekonomi skala besar menyebabkan munculnya golongan buruh ladang dan kilang.
2. Penggunaan mesin memerlukan kilang seperti kilang tekstil.
3. Peringkat awal Revolusi Pertanian dan Perindustrian para buruh tidak dilayan dengan baik.
4. Kemahiran mereka juga tidak diperlukan selepas penciptaan mesin baru seperti ciptaan mesin membuat stokin, pakaian, yang menyebabkan penenun dan tukang jahit tradisional tidak diperlukan.
5. Pekerja mahir ( penenun dan tukang jahit ) memprotes dan memusnahkan mesin – mesin, contohnya Pergerakan Luddite.
6. Akta Antipenggabungan diperkenalkan untuk melarang pekerja bergabung bagi mendapatkan gaji dan layanan baik daripada majikan.
7. Larangan ini menyukarkan pekerja kerana tidak semua majikan bertimbang rasa kepada pekerja.
8. Kanak – kanak bawah usia 10 tahun pada masa ini dieksploitasi bekerja sebagai pelombong arang batu dan di kilang tekstil. Masa bekerja mereka pula lebih 10 jam sehari.
9. Pada masa ini amalan ekonomi bebas amat berpengaruh, bagi mereka gaji pekerja ditentukan oleh pasaran dan campur tangan kerajaan perlu dihindarkan.
10. Tetapi kemudiannya akta antipenggabungan telah dimansuhkan dan kesatuan sekerja ditubuhkan.
11. Akta baru diluluskan untuk membela nasib pekerja.

Imperialis barat di Asia.
Imperialis bererti penguasaan negara lebih kuat terhadap negara lain yang lemah.
2. Penguasaan ini bertujuan mendapatkan keuntungan ekonomi dan politik, ia dilakukan sejak Zaman Rom, kemudian Sepanyol, Portugal.
3. Pada awalnya barat berminat dengan hasil dagang seperti rempah, emas dan perak.
4. Kemudiannya ekonomi negara jajahan distrukturkan untuk memenuhi kehendak ekonomi penjajah.
5. Selepas itu, penjajah seperti Britain dan Belanda mengubah ekonomi negara jajahan agar memenuhi keperluan perindustrian di negara mereka seperti tanaman getah.

Faktor kedatangan kuasa barat menjajah Asia.
Mereka ingin mendapatkan bahan mentah seperti getah.
2. Mereka menjajah untuk mendapatkan pasaran barang perindustrian mereka.
3. Pengangkutan jalan raya, kereta api dan kapal wap mempercepatkan perjalanan dan membantu kedatangan kuasa barat menjajah Asia.
4. Apabila negara barat dan Amerika Syarikat melindungi industrinya dengan memperkenalkan peraturan tariff maka Britain tambah terdesak mencari pasaran baru di Asia.
5. Barat ke Asia juga kerana faktor menyebarkan tamadun mereka yang dianggap tinggi.
6. Mereka turut menyebarkan budaya dan agama Kristian.
7. Barat juga berebut – rebut sesama mereka menjajah negara Asia kerana menjajah telah menjadi simbol status kuasa yang kuat.

Kesan imperialisme terhadap Asia Tenggara.
Politik – pemerintah tempatan terpaksa menerima penasihat dan pentadbir barat. Sistem politik peribumi ditukar atau diubahsuai dengan sistem barat. Kuasa barat telah campur tangan di Asia seperti Inggeris di Tanah Melayu, India, Belanda di Indonesia, Amerika di Filipina.
2. Ekonomi – ekonomi distrukturkan untuk keperluan industri barat contoh bijih timah dan getah di Tanah Melayu.
3. Pendidikan – sistem pendidikan Inggeris diperkenalkan di bandar dan untuk mereka yang akan menjadi pentadbir rendah British.
4. Kemasukan buruh asing – barat menjemput masuk buruh asing bekerja dengan mereka. Kesannya wujud pelbagai kaum yang berpecah belah dan tidak wujud keharmonian antara kaum.

Jawab Soalan Berikut
Apakah yang anda faham dengan Konsep Zaman Renaissance di Eropah? (4 markah)
Kata Kunci
Kemuncak
Renisciment
Kelahiran
Penghargaan
Merosot

Nyatakan 6 ciri-ciri yang terdapat di negara Itali sehingga mencetuskan Zaman renaissance (6 markah)
Kata kunci
Berkembang
Bandar
Pusat perdagangan
Strategik
Pertembungan
Idea baru
Pedagang kaya

Nyatakan 10 kesan Zaman Renaissance (10 markah)
Kata kunci
Politik
Monarki
Pusat
Cukai
Gereja

Jelaskan 6 faktor kedatangan kuasa-kuasa barat ke Asia Tenggara (6 markah)
Kata kunci
Bahan mentah
Pasaran
Kapal wap
Berlumba-lumba
Tamadun
Menakluk
Simbol
tanggungjawab

Analisa kesan-kesan imperialisme barat terhadap Asia Tenggara (10 markah)
Kata kunci
Politik
Drastik
Penasihat
perundangan

Apakah iktibar yang anda perolehi melalui aktiviti penjelajahan masyarakat Eropah ke Asia Tenggara (4 markah)
Kata kunci
Ilmu
Inkuiri
Keberanian
Risiko
positif